جرب آکاراپیس
جـرب آكاراپيـس یـا "جـرب تراشـه اي" خيلي كوچكتـر از جـرب واروا اسـت. ایـن جـرب در مجـاري تنفسـي زندگـی میكنـد و انـگل دسـتگاه تنفسـي زنبورهـای بالـغ اسـت. متوسـط طـول جرب نـر 100 ميكـرون و متوسـط عـرض آن 80 ميكرون اسـت. انـدازة جرب ماده معمولی بـه اندازه نـر اسـت ولـي ابعاد جـرب مـاده بـارور كمـي افزایـش مي یابد.
تغذیه :
آكاراپيس وودي با سوراخ كردن دیواره مجراي تنفسي یا بخشهایي مثل قاعده بال ها كه مقاومت كمتري دارند، از همولنف زنبور تغذیه ميكند .محل رشد و تكثير این جرب، اولين جفت مجاري تنفسي زنبورعسل است.تا زمانیكه قطر مجرای تنفسی اجازه دهد، نفوذ جرب ها به داخل آن ادامه ميیابد .
دوره رشد :
توليد مثل جرب در داخل مجاري هوایي انجام ميشود. در این محل جرب ماده 8-20 عدد تخم گذارد. تخم ها در همان جا رشد كرده، بالغ ميشوند .
تعداد جرب هاي ماده 2-4 برابر جرب هاي نر است. زمان مورد نياز براي تبدیل تخم به جرب نر 11-12 روز و براي جرب ماده 14-15 روز است .
مراحـل تخـم، لارو و بلـوغ هـر كـدام 3-4 روز طـول ميكشـد. پـس از بلـوغ از مجـاري تنفسـي زنبـور خـارج و آمـاده حملـه بـه زنبـور دیگري ميشـوند. بـراي رفتـن بـه زنبـور جدیـد، بـه انتهـاي موهاي حاشـيه منفذ تنفسـي رفتـه و منتظـر زنبـور جدیـد ميمانند.زنبورهـای جوان كمتـر از 9 روز براي آنها مناسـب هسـتند. دياكسيدكربن خارج شـده از منافذ تنفسي ،عامـل جـذب آنهـا به منافذ اسـت.
عوامل مستعد کننده :
حــرارت و رطوبــت، تكثيــر انــگل را مســاعد ميكنــد. اثــر مناطــق جغرافيایــي خيلــي بحــث برانگيــز اســت. در واقــع انــگل در مناطــق هم سطح دريا خيلي خوب ظاهر ميشود. مناطق خنك، سايه و مرطوب براي انگل ايده آل است .
بيماري زايي :
آكاراپيس با سوراخ كردن مجراي تنفسي از همولنف تغذيه ميكند. حضور جرب ها در مجاري تنفسی باعث التهاب ناشي از سوراخ شدن مجاري، زاد و ولد، تجمع مواد دفعي حاصل از تغذيه ، هجوم ساير عوامل آلوده كننده ميكروسكو و در نهایت منجر به انسداد مجاری تنفسی زنبور ميشود.
جرب Acarapis woodi
جرب در لوله تنفسی زنبور عسل
زمان نمونه گیري :
بهتریـن زمـان نمونه گيـري اواخـر پایيـز، زمسـتان و اوایل بهار اسـت .دیـدن جـرب در زنبورهـای پيـر كـه آلودگي بيشـتري دارند، آسـانتر اسـت بخصـوص زمانيكـه ميـزان جمعيـت آكاراپيـس در حـد بالا باشـد.
جهت نمونه گيري ميتوان از ملكه، زنبورهاینر و كارگر استفاده كرد ولي آكاراپيس، زنبورهای نر را ترجيح ميدهد. هجوم آكاراپيس در طول سال متفاوت است. در زمستان و اوایل بهار به دليل كاهش تولد نوزاد در كلني ،جمعيت آكاراپيس در بالاترین سطح قرار دارد.
علائم بیماري :
■ تلفات جلوي كندو.
■ اختلال درقدرت پرواز. زنبورها به ساقه هاي گياهان چسبيده اند .
■ شكم زنبورهای مبتلا متورم است .
■ بال هـای زنبورها نامتناسـب اسـت. ( یك جفت بال عمود بـر بدن و یك جفت مـوازي بدن (
■ آثار اسهال دیده ميشود.
■ در آلودگي شدید، تمایل به بچه دهي زیاد ميشود.
تـا زمانـی كـه پـلاک یـا كروتهـای داخـل مجـاری تنفسـی محدود باشـند، بيمـاری دیـده نمیشـود.
درمان آکاراپی : ( اول بهار و اواخر پاییز کنترل بیماری )
1 - استفاده ازکیک شکر و روغن : برای تهيه این كيك از مخلوط یك قسـمت روغـن نباتـی جامـد بـا 2 تا 3 قسـمت شـكر یا یك قسـمت روغـن نباتـی مایـع با 3 قسـمت شـكر دانه ریز یا پودر شـكر اسـتفاده میشـود. ایـن كيـك شـبيه به یـك همبرگر حـدود 10 سـانتيمتری اسـت و بـر روی كاغذ مومـي، روي قابها قرار داده ميشـود.
2 - استفاده از پودر منتول : طيف اثر آن زمانی است كه درجه حرارت 16 تا 26 درجه سانتیگراد باشد. در هنگام شهد استفاده نمیشود. برای یك كندو با طبق به ميزان 50 گرم در هركيسه پلاستيكی متخلخل یا آلومنيومی، به مدت 14 روز متوالی بر روی قابهای كندو قرار داده میشود .
3 - استفاده از ژل اسید فرمیک : با اسـتفاده از اسـيد فرميـك میتوان عـلاوه بـر درمـان واروا ، آكاراپيـس را نيز درمـان كرد.
از بین بردن کلني هاي ضعیف :
در هنـگام بروز بيماری با بررسـي سـریع كلني ها ميتـوان ميزان قدرت آنهـا را تعييـن كـرد. فقـط كلنيهایي كـه جمعيت كافـي دارنـد، نگهداري شـوند. درمـان دارویـي كلني هـاي ضعيـف بجـز صرف وقـت و هـدر دادن دارو، نتيجـه اي نخواهد داشـت.
منبع :
عنوان مقاله : بهداشت زنبورعسل- مدیریت و کنترل ارگانیک جرب
نويسنده : دکترمحمد فرسی
تهيه شده در : سازمان دامپزشکی کشور دفتر شبکه ملی تلویزیونی کشاورزی ومدیریت دانش
ناشر : نشر آموزش کشاورزی
شماره ثبت در مرکز اطلاعات و مدارک علمی کشاورزی 49832 به تاریخ 30 / 4/ 95 میباشد.